Dieta w niedoczynności tarczycy – dlaczego przy niedoczynności się tyje?

Niedoczynność tarczycy a tycie – dlaczego tak łatwo o dodatkowe kilogramy mając to schorzenie?

Ten tekst to druga część z serii o tarczycy, przeczytaj również:

• 1/3: Dieta w niedoczynnosci tarczycy
• 3/3: Niedoczynnosc tarczycy – witaminy i naturalne sposoby

Niedoczynność tarczycy stanowi jedną z najczęstszych endokrynologicznych przyczyn nadwagi i otyłości u dzieci i osób dorosłych. Jest to spowodowane znacznym obniżeniem tempa metabolizmu (tarczyca jest odpowiedzialna za około 30% spoczynkowej przemiany materii) jak i rozregulowaniem procesów trawiennych. Niedobór hormonów tarczycy sprawia, że:

• ruszając się tyle samo, co dotychczas, spalamy trochę mniej kalorii,
• więc łatwiej doprowadzić do nadwyżki kalorycznej,
• a wtedy do odkładania energii z pożywienia w postaci tkanki tłuszczowej, czyli tycia. Dlaczego?

Wyobraź sobie, że jesteś 30 letnią kobietą ważącą około 72 kg o wzroście 160 cm. Po wpisaniu swoich danych do kalkulatora PPM uzyskasz informację, że Twoja podstawowa przemiana materii oscyluje wokół 1400 kcal. Niestety, „internetowe kalkulatory kalorii” to jedynie narzędzia pomocnicze, które nie uwzględniają stanu zdrowia. 

I tak:

Podstawowa przemiana materii (PPM) kobiety zdrowej może faktycznie oscylować wokół 1400 kcal przy podanych parametrach, jednak u osoby z niedoczynnością tarczycy te liczby będą nieco inne:

PPM kobiety chorej: 1400 kcal – 30% = 1400 kcal – 420 kcal = 980 kcal. Wydatki energetyczne osoby z nieleczoną niedoczynnością są niższe niż to, co sugeruje kalkulator! Nie da się ich dokładnie przewidzieć – efektywnośc przemiany materii może spadać o około 15 do nawet 30%. 

Niedoczynność tarczycy = zawsze nadwaga?

Osoba z nieleczoną niedoczynnością tarczycy spala mniej kalorii, niż osoba zdrowa o tej samej płci, masie ciała, wieku, wzroście i aktywności. Dlatego trudniej jest schudnąć i łatwiej przytyć. Zatem możesz jeść mało – tyle samo lub nawet mniej niż przed chorobą – a mimo to przybierać na masie i tyć od przysłowiowego powietrza.

Nasuwa się zatem pytanie: czy osoby z niedoczynnością tarczycy zawsze muszą mieć nadwagę/otyłość, albo stosować przez całe życie diety niskokaloryczne aby uniknąć tej sytuacji? Otóż nie! Odpowiednio leczenia i przywrócenia wyników badań do normy, wspomniany wyżej efekt obniżenia podstawowej przemiany materii jest odwracalny. Poprawisz wyniki = przywrócisz standardowe tempo podstawowej przemiany materii. I samopoczucie!

Jak schudnąć przy niedoczynności tarczycy?

Wdrożenie zbilansowanej diety o odpowiedniej kaloryczności (uwzględniając realne wydatki energetyczne), opartej m.in. na zasadach racjonalnego żywienia, jest kluczowe w normalizacji masy ciała chorych. Z kolei redukcja nadmiernej tkanki tłuszczowej może pomóc w obniżeniu stanu zapalnego organizmu, co sprzyja prawidłowemu działaniu hormonów. 

Priorytetem w skutecznym odchudzaniu przy niedoczynności tarczycy jest wprowadzenie leczenia.

Gdy uda się wyrównać poziom TSH, FT3, FT3 – przemiana materii wróci do normy.

Pogłębienie deficytu kalorycznego tak, żeby zrekompensować niższą Przemianę Materii może okazać się wyzwalaczem wilczego głodu. Zazwyczaj podaż kalorii musiałaby być naprawdę mała. Pamiętaj, że opcją na pierwszy etap leczenia może być po prostu spowolnienie tycia lub wejście w stan utrzymywania stałej masy ciała, a niekoniecznie odchudzanie. Będzie łatwiej schudnąć, gdy poziomy hormonów tarczycy wrócą do normy. Można na to liczyć po około 3 miesiącach od wprowadzenia leczenia (czasami szybciej).

Co ważne – kaloryczność diety powinna być na bieżąco kontrolowana, aby nie dopuszczać do sytuacji zarówno zbyt wysokiej jak i zbyt niskiej podaży energii! Trzeba zwracać uwagę, aby tempo redukcji nie było zbyt szybkie tj. średnio 0,5-1% aktualnej masy ciała/tydzień.  

Mniejsza masa ciała może sprzyjać:

1. wyrównywaniu stężeń TSH (hormon tyreotropowy, który odpowiedzialny jest za kontrolowanie pracy tarczycy) i FT3 (wolna trijodotyronina -T3),
2. zmniejszeniu aktywność 5’dejodynazy, której wzrost wiąże się z mechanizmem kompensacji poprawiającym wydatek energetyczny u osób otyłych.

Zbyt restrykcyjna dieta może prowadzić do:

1. wzmożonej produkcji kortyzolu – hormonu stresu, co wpływa na aktywność dejodynazy w wątrobie,
2. zmniejszenia stężenia trójjodotyroniny (T3) w surowicy krwi.

Niedoczynność tarczycy a tycie z powietrza – przyczyny

Dlaczego osoby z chorą tarczycą mają przeświadczenie, że tyją od powietrza mimo spożywania małej ilości jedzenia?

Zmniejszona aktywność fizyczna

Niedoczynności tarczycy towarzyszy szereg objawów, w tym:

• spadek energii, 
• ospałość, 
• ogólne osłabienie.

To wszystko sprawia, że osoba z tym schorzeniem może mieć mniejszą chęć na aktywność fizyczną niż przed chorobą. Ciężko myśleć bowiem o zrobieniu treningu kiedy nawet wstanie z łóżka okazuje się być dużym wyzwaniem.  A co za tym idzie, finalnie spalać mniej kalorii niż robiła to wcześniej, bo:

• rzadziej trenuje lub ćwiczenia są wykonywane z mniejszym zaangażowaniem,
• wyrabia mniej kroków w ciągu dnia, 
• potrzebuje więcej snu/odpoczynku,
• nie gestykuluje tak energicznie jak kiedyś itp.

Może się zatem okazać, że spożywając tyle samo kalorii co wcześniej zaczniemy generować nadwyżkę kaloryczną i przybierać na masie, bo zapotrzebowanie wyliczone przed chorobą jest już nieaktualne.

Obrzęki w niedoczynności tarczycy

Przyrost masy ciała u osób z niedoczynnością tarczycy może wiązać się nie tylko ze wzrostem tkanki tłuszczowej, ale być wynikiem nadmiernego gromadzenia się płynów i wystąpieniem uogólnionego obrzęku tkanki podskórnej. 

U osób z chorą tarczycą obrzęki najczęściej pojawiają się w obrębie przedramion i podudzi, a także w okolicy twarzy (obraz spuchniętej, zmęczonej, maskowatej buzi, o zmienionych rysach) dając niekiedy mylne wrażenie nagłego wzrostu masy ciała (nie jem, a tyję). Czasami nie widać tego na wadze, ale czuć po trudniejszym wciskaniu się w dżinsy.

Niedoczynność tarczycy a tycie – znaczenie aktywności fizycznej

Przy tym temacie warto też wspomnieć, że osoby z chorobami tarczycy powinny regularnie uprawiać aktywność fizyczną, która może przynieść liczne korzyści oraz pozytywnie wpływać na ich zdrowie w wielu obszarach. Ruch:

• pomaga w redukcji masy ciała.
• powoduje wzrost beztłuszczowej masy ciała co prowadzi do przyśpieszenia spoczynkowej przemiany materii,
• wpływa na polepszenie samopoczucia i radzenie sobie z napięciem emocjonalnym,
• uwrażliwia osoby z nietolerancją zimna na odczuwanie ciepła,
• zapobiega ubytkom masy kostnej,
• wpływa na wyrównanie zaburzeń lipidowych towarzyszących niedoczynności tarczycy oraz obniża podwyższony poziom glukozy i wyrównuje ciśnienie krwi, stanowiąc formę prewencji powikłań kardiometabolicznych.

Osobom z chorobami tarczycy zaleca się wykonywać ćwiczenia co najmniej 3 razy w tyg po 30-60 minut. Ale my polecamy zacząć od czegokolwiek, co uznasz za realne na tu i teraz. Nawet 5 minut jest lepsze niż zero!

Niedoczynność tarczycy – diety z makretów

Wiesz już, że Twoja dieta może mieć znaczący wpływ na funkcjonowanie tarczycy jak i całego organizmu. A jeśli ciekawi Cię ten temat i chcesz uzyskać więcej informacji odnośnie tego jak odpowiednio komponować swoje posiłki, aby wspomóc pracę swojej tarczycy, to koniecznie zajrzyj do tego wpisu.
Jeśli jednak wolisz mieć gotowe rozwiązanie, gdyż nie czujesz się jeszce na siłach samodzielnie bilansować swoje dania lub zwyczaje w świecie nie masz na to na razie czasu, to koniecznie wypróbuj nasze gotowe diety z marketów. Są one skomponowane w taki sposób, aby dostarczać Tobie wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz cieszyć podniebienie. Zawierają sporą ilości warzyw i owoców, pełnoziarniste produkty zbożowe czy też roślinne źródła wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, a to wszystko sprawia, że wykazują one ogromny potencjał przeciwzapalny i będą służyć pracy Twojej tarczycy!

Bibliografia:

1. Sanyal, Debmalya, and Moutusi Raychaudhuri. „Hypothyroidism and obesity: An intriguing link.” Indian journal of endocrinology and metabolism 20.4 (2016): 554.
2. Gier D., Ostrowska L. Choroba Hashimoto a otyłość. Varia Medica 2019 tom 3, nr 3, strony 238–242,
3. Zakrzewska E, Zegan M, Michota-Katulska E. Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromatol Chem Toksykol. 2015;48(2):117–127.
4. Kawicka A., Regulska-Ilow B.: Metabolic disorders and nutritional status in autoimmune thyroid diseases. Postępy Hig. Med. Dośw., 2015 Jan 2; 69(0): 80–90
5. Ratajczak A.E., Moszak M., Grzymisławski M. Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Piel Zdr Publ. 2017; 7(4): 305–311.