Blog

powrót
Wróć
09.06.2024

Roślinne źródła białka w zdrowej diecie

Dietetyka
--
białko, białko roślinne, dieta roślinna, dieta wegańska, dieta wegetariańska
roślinne źródła białka na czarnym tle

Chcąc ograniczyć mięso i inne produkty pochodzenia zwierzęcego, można to zrobić na dwa sposoby. Pierwszy: po prostu ograniczyć i jeść tak jak dotychczas, tylko bez mięsa. Drugi: zastanowić się co warto dodać zamiast mięsa, tak, żeby stworzyć pełnowartościowy posiłek i zapewnić sobie optymalną ilość białka (bo z tym głównie mięso się kojarzy). Drugi sposób oczywiście jest lepszy. Sama eliminacja mięsa z posiłku (takiego jak kotlet, ziemniaczki i surówka) może nie wystarczyć, by jeść odżywczo na co dzień. “Na ratunek” w takiej sytuacji przychodzą roślinne źródła białka!

Roślinne zamienniki białka zwierzęcego

Ograniczanie mięsa to obecnie dość popularny trend. Z badania „Rosnący apetyt: kompleksowa analiza postaw Europejczyków wobec żywności roślinnej” z 2023 r. wynika, że coraz więcej osób jedzących mięso stara się je ograniczać na co dzień. Powodem ku temu u ankietowanych są głównie kwestie zdrowotne [link].

Czy to dobrze? Biorąc pod uwagę dane naukowe – tak. Wiele badań opisuje, że wyższe spożycie białka pochodzenia zwierzęcego (głównie chodzi tu o przetworzone i/lub czerwone mięso) jest związane m.in. ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2, czy niektórych nowotworów. Natomiast więcej białka roślinnego w diecie wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem tych chorób [link].

Zastępowanie białka zwierzęcego (szczególnie mięsa czerwonego i przetworzonego) białkiem roślinnym może mieć wpływ na zmniejszenie ryzyka śmiertelności ogółem i z przyczyn chorób sercowo-naczyniowych [link].

A więc, skoro zaleca się aby zamieniać białko zwierzęce na roślinne, to gdzie je można znaleźć? Przy białku zwierzęcym od razu kojarzymy, że to mięso, jaja, nabiał. Ale w przypadku roślinnych produktów mogą one nie być aż tak popularne. A warto je znać, aby uniknąć niedoborów w przypadku ograniczania mięsa. Dowiesz się o nich więcej dalej.

Czy roślinne białko jest wartościowe?

mięso, ser, jaja, strączki, produkty mleczne jako źródła bialka

Zacznijmy od tego, że białko złożone jest z aminokwasów. Aby konkretne źródło białka można było uznać za wartościowe i kompletne dla organizmu człowieka, musi ono posiadać odpowiedni poziom i stosunek niezbędnych aminokwasów.

Aminokwasy można podzielić na endogenne i egzogenne. Te egzogenne należy dostarczać wraz z dietą, ponieważ nasz organizm nie jest w stanie ich samodzielnie syntetyzować w przeciwieństwie do aminokwasów endogennych.

Białko pochodzenia zwierzęcego zawiera wszystkie te aminokwasy egzogenne w odpowiednich proporcjach, co czyni je pełnowartościowym białkiem. W przypadku roślinnych źródeł białka, niektóre z nich mogą nie zawierać pełnego zestawu niezbędnych aminokwasów. Na przykład, produkty zbożowe są ubogie w lizynę, a rośliny strączkowe w metioninę. 

Ale jest na to rozwiązanie, a mianowicie odpowiednie łączenie różnych roślinnych źródeł białka w posiłkach. Dzięki temu możemy uzyskać komplet potrzebnych aminokwasów. Co ważne, nie trzeba łączyć tych źródeł aminokwasów w jednym posiłku albo w krótkim odstępie czasowym. Wystarczy, że będą one spożyte po prostu w obrębie jednego dnia.

W praktyce oznacza to, że osoby na diecie z przewagą produktów roślinnych powinny spożywać różnorodne źródła białka. Wszystko po to, by zapewnić sobie odpowiednie ilości wszystkich niezbędnych aminokwasów. Przykłady takich kombinacji to tortilla z chili sin carne (z fasolą), hummus (ciecierzyca) z pełnoziarnistym chlebem, czy burger z soczewicy i kaszy jaglanej.

Ponadto, niektóre roślinne źródła białka, takie jak soja i quinoa, zawierają pełen komplet niezbędnych aminokwasów, co czyni je równie wartościowymi jak białka zwierzęce. Soja jest szczególnie bogata w białko i jest popularnym wyborem w diecie roślinnej. Produkty sojowe takie jak tofu, tempeh i edamame są doskonałym źródłem wysokiej jakości białka roślinnego.

Podsumowując, roślinne białko jest wartościowe i może być równie korzystne dla zdrowia jak białko zwierzęce, o ile jest spożywane w odpowiednich kombinacjach.

Czy roślinne białko jest zdrowe?

Spożywanie roślinnego białka niesie ze sobą wiele korzyści zdrowotnych, które czynią je super wyborem dla osób chcących zdrowiej się odżywiać. Nie musisz jeść całkowicie roślinnie, żeby osiągać te korzyści. Zamiana jednego obiadu z mięsem na obiad roślinny ze strączkami albo posmarowanie pieczywa hummusem zamiast masła to już dobre zmiany na start.

Dlaczego warto jeść roślinne źródła białka?

link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7760812

  • Badania wykazują, że diety bogate w roślinne białko mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i nadciśnienia.
  • Roślinne źródła białka są bogate w błonnik, który wspiera trawienie i odpowiednie funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Ponadto, pomaga w regulacji wypróżnień czy w kontrolowaniu poziomu glikemii. Im większa różnorodność w tych produktach, tym lepiej dla naszej mikrobioty jelitowej, która jest istotna dla ogólnego zdrowia, wpływając na układ odpornościowy, metabolizm, a nawet zdrowie psychiczne.
  • Niektóre badania sugerują, że spożycie roślinnych źródeł białka może wiązać się z mniejszym ryzykiem rozwoju pewnych rodzajów nowotworów.
  • Produkty bogate w białko roślinne dostarczają wielu niezbędnych witamin, składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy, które są kluczowe dla zdrowia i stanowią jeden z elementów diety przeciwzapalnej.
  • Spożywanie roślinnych źródeł białka może również pomóc w utrzymywaniu/redukcji masy ciała. Oczywiście tutaj wpływ na to ma mnóstwo kwestii, ale produkty te są często mniej kaloryczne i bardziej sycące w porównaniu do zwierzęcych źródeł białka jak czerwone mięso, podroby, co może wspierać kontrolowane masy ciała.

Kto powinien zainteresować się alternatywnymi źródłami białka?

wegański burger na talerzu z sałatką

Roślinne źródła białka są odpowiednie praktycznie dla każdego kto chce jeść zdrowiej, niezależnie od wieku, stylu życia czy poziomu aktywności fizycznej. Nawet jeśli na co dzień jesz mięso, nabiał i jaja to dodatek roślinnych źródeł białka będzie super-odżywczym elementem w Twojej codziennej diecie. Strączki i tofu nie są przeznaczone tylko dla wegan 😉

Roślinne źródła białka sprawdzą się świetnie dla osób z alergią na białko mleka krowiego, które nie mogą spożywać mleka i produktów mlecznych bogatych w białko.

Nie przeszkadza Ci białko w nabiale? Przeczytaj wpis: Lidl High Protein: aktualna oferta, skład, makro, zdjęcia i opisy

Białko pochodzenia roślinnego to również dobry wybór dla osób aktywnych fizycznie – nie samym kurczakiem żyje sportowiec 😉 Włączając roślinne źródła białka również można robić progres na siłowni [link]

Dieta bogata w roślinne białka i ograniczająca przetworzone czerwone mięso może pomóc w dbaniu o profil lipidowy i zmniejszeniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, dlatego sprawdzi się bardzo dobrze dla osób chcących zadbać o zdrowe serca. Produkty takie jak rośliny strączkowe, tofu, produkty zbożowe, orzechy są nie tylko bogate w białko, ale również zawierają zdrowe tłuszcze, błonnik i antyoksydanty, które wspierają zdrowie serca.

To może być korzystna opcja również dla osób na redukcji. Błonnik obecny w roślinach strączkowych, warzywach i zbożach pomaga w utrzymaniu uczucia sytości na dłużej, co może zapobiegać podjadaniu między posiłkami.

Podsumowując, roślinne źródła białka są wszechstronne i mogą być korzystne dla każdego. Warto skonsultować się z dietetykiem, aby dowiedzieć się, jak najlepiej włączyć je do swojej diety i czerpać maksymalne korzyści zdrowotne.

Roślinne źródła białka – gdzie je znaleźć

Roślinne źródła białka to doskonała alternatywa dla białek zwierzęcych, oferująca wiele korzyści zdrowotnych. Oto tabela, która pomoże Ci zidentyfikować, gdzie znaleźć roślinne białko, ile białka zawierają poszczególne produkty oraz ile kalorii dostarcza każda porcja.

Źródło białkaIlość białka / 100 gIlość białka na porcję (g)Kalorie w porcji
Fasola biała (konserwowa)7 g8,4 g (½ puszki, 120 g)137 kcal
Fasola czerwona (konserwowa)6 g7,2 g (½ puszki, 120 g)133 kcal
Ciecierzyca (gotowana)6 g12 g (1 szklanka, 200 g)234 kcal
Soczewica czerwona (sucha)25 g12,5 g (4 łyżki, 50 g)170,5 kcal
Tofu naturalne12 g10,8 g (1/2 opak., 90g)113 kcal
Komosa ryżowa (sucha)14 g8,4 g (4 łyżki, 60 g)210 kcal
Białko z grochu (izolat)80 g20 g (1 miarka, 25 g)100 kcal
Szpinak (gotowany)3 g5,4 g (1 szklanka, 180 g)41 kcal
Brokuły (gotowane)3 g4,5 g (1 szklanka, 150 g)55 kcal
Migdały21 g7,4 g (1/4 szklanki, 35 g)207 kcal
Nasiona chia17 g5,1 g (2 łyżki, 30 g)138 kcal
Pestki dyni19 g6,7 g (1/4 szklanki, 35 g)180 kcal
Napój sojowy3 g7,2 g (1 szklanka, 240 g)131 kcal
Granulat sojowy50 g25 g (1 szklanka, 50 g)180 kcal
Pieczarki3 g3,6 g (1 szklanka, 120 g)28 kcal
Groszek zielony (gotowany)5 g8 g (1 szklanka, 160 g)134 kcal
Fasolka szparagowa (gotowana)2 g2,5 g (1 szklanka, 125 g)44 kcal
Jogurt sojowy naturalny4 g6 g (1 kubek, 150 g)84 kcal
Tahini17 g2 g (2 łyżeczki, 12 g)71 kcal
Masło orzechowe25 g3,8 g (1 łyżeczka, 15 g)90 kcal
Kasza gryczana (gotowana)4 g6,8 g (1 szklanka, 170 g)155 kcal
Źródło: United States Department of Agriculture (USDA) FoodData Central i Tabele składu i wartości odżywczej żywności IŻŻ (Instytut Żywności i Żywienia)

Przykłady posiłków z roślinnymi źródłami białka

To, że roślinne źródła białka są korzystne i warto je włączać do posiłków, to już wiemy! Ale teraz pojawia się pytanie – co z nimi przygotować?!

Łap więc kilka pomysłów na posiłki z użyciem roślinnych źródeł białka:

Brakuje Ci pomysłów na potrawy bez mięsa albo czasu i energii na wymyślanie nowych dań?

Sprawdź nasze Diety z marketów, bo dbamy w nich o roślinne źródła białka w posiłkach! Szczególnie warianty wege oraz ograniczam mięso bazują na potrawach z dodatkiem strączków i tofu. Nasze klientki i posiadaczki Diety Lidlowej oraz Jadłospisu z Biedry wzbogacają na co dzień swoje zdrow(sz)e menu o różnorodne źródła białka. A wiele z nich dzięki naszym propozycjom w końcu polubiło się z tofu (które już nie jest FU, tylko pychotka! ;)) i strączkami w różnych odsłonach. Ty też tak możesz! 🙂

Źródła

  1. ProVeg International, University of Copenhagen, Ghent University. Growing Appetite: A Comprehensive Analysis of Europeans’ Attitudes towards Plant-based Foods. Smart Protein Project; 2023. Dostępne na: https://smartproteinproject.eu/european-attitudes-towards-plant-based-eating/. Dostęp 29 maja 2024.
  2. Song M, Fung TT, Hu FB, et al. Association of Animal and Plant Protein Intake With All-Cause and Cause-Specific Mortality [published correction appears in JAMA Intern Med. 2016 Nov 1;176(11):1728]. JAMA Intern Med. 2016;176(10):1453-1463.
  3. Zheng J, Zhu T, Yang G, et al. The Isocaloric Substitution of Plant-Based and Animal-Based Protein in Relation to Aging-Related Health Outcomes: A Systematic Review. Nutrients. 2022;14(2):272.
  4. Hertzler SR, Lieblein-Boff JC, Weiler M, Allgeier C. Plant Proteins: Assessing Their Nutritional Quality and Effects on Health and Physical Function. Nutrients. 2020;12(12):3704.
  5. Langyan S, Yadava P, Khan FN, Dar ZA, Singh R, Kumar A. Sustaining Protein Nutrition Through Plant-Based Foods. Front Nutr. 2022;8:772573.
  6. Kerksick CM, Jagim A, Hagele A, Jäger R. Plant Proteins and Exercise: What Role Can Plant Proteins Have in Promoting Adaptations to Exercise?. Nutrients. 2021;13(6):1962.
  7. Kibil I, Gajewska D. Wege: Dieta Roślinna w Praktyce. PZWL Wydawnictwo Lekarskie; 2018.

Autor wpisu

Monika Ciesielska

Dietetyczka, psychodietetyczka, promotorka "Pozytywnego odchudzania", autorka bestsellerów: książki "Bez liczenia i ważenia" oraz Diet z marketów.

Komentarze

Komentuj jako gość:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

lub
  • Ze spiruliny robie sobie maseczke moze zaczne ja dodawac do jedzenia. A przy okazji z czym najlepiej polaczyc bialka roslinne mam troche problemow zoladkowych i staram sie raczej unikac tego typu produktow. Najlepiej moj zoladek znosi czysto bialkowa diete ale oparta o bialka zwierzece wszelkie proby dodania czegos surowego, zielonego czy np bialka sojowego koncza sie raczej „wybuchowo i niesmacznie” jednak to odczucia mojego rzoladka inne wewnetrzne organy juz tak spokojne nie sa i zdrowy rozsadek podpowiada inne rozwiazania a i od tzw. Bialego to juz mi sie czasami niedobrze robi.

  • Ok, ale jakie białka roślinne można spożywać przy Hashimoto? Zdaje się, że wszystkie soczewice, komosy i inne są niedozwolone, a jestem wegetarianką :((

    • ja przy Hashimoto ograniczam mocno produkty sojowe, co jakiś czas pozwalam sobie na tofu wędzone, ale przy innych produktach zastępujących mi białko zwierzęce w diecie się nie ograniczam 🙂

  • interesują mnie jakie białka należy spożywać przy łuszczycy pospolitej

    • Polecam dotrzeć do sedna przyczyny łuszczycy

  • Zabrakło mi w tym zestawieniu informacji o białku konopnym. Kompletnym, bo zawierającym 20 aminokwasów białkowych. Nie zakwasza, jest super przyswajalne (60% to białka globularne) i lekkostrawne. Jest najlepszą alternatywą dla białka zwierzęcego. 🙂

  • A może by pani w rzeźni chciala popracować?Tam można schudnąć.;-)

    • Oj Radek,Radek.Ty i te twoje angielskie poczucie humoru.

      • Fajnie tak pogadać samemu ze sobą?