Jakie badania zrobić na insulinooporność i co po diagnozie?

Dobrych kilka lat temu usłyszałam diagnozę: insulinooporność. Nie było to dużym zaskoczeniem – kobiety chorujące na PCOS są bardziej narażone na zaburzenia gospodarki węglowodanowej. 

Diagnozy nie potraktowałam jak wyrok, a raczej jako motywację – w bardzo starym, ale wciąż aktualnym badaniu zaobserwowano zależność, że u osób z obciążeniem rodzinnym insulinooporność wyprzedzała zachorowanie na cukrzycę typu 2 (średnio) o ponad 10 lat. 

Można zaryzykować stwierdzenie, że jeśli masz insulinooporność i nic z nią nie zrobisz, to za 10 lat prawdopodobnie zachorujesz na cukrzycę. Lub wcześniej: w końcu, jeśli do tej pory nie robiłeś badań na insulinooporność, możesz nie wiedzieć od jak dawna borykasz się z tą dolegliwością. 

Ale skoro ja już się dowiedziałam, to nie tak łatwo się “oddowiedzieć”. Studiowałam już wtedy dietetykę, więc wiedziałam też, jak poważną chorobą jest cukrzyca i że może utrudnić codzienne życie. Niektórzy są na nią skazani (z cukrzycą typu 1 można się urodzić, nie jest zależna od nawyków żywieniowych), ale jeśli ja jestem w luksusowej sytuacji pozwalającą na kliknięcie zdrowego ctrl+z – to klikam! 

Opowiem Wam dzisiaj:

• Jakie są objawy insulinooporności? 
• Jakie badania zrobić, jeśli podejrzewasz insulinooporność? 
• Jak interpretować wyniki HOMA-IR?
• Jak się przygotować do badania krzywej cukrowej i insulinowej?
• 3 rzeczy, które opłaca się zrobić od razu po diagnozie 

Partnerem wpisu jest www.diag.pl. Wybrałam do współpracy przy promowaniu profilaktyki chorób dietozależnych , bo od lat korzystam z usługi kupowania badań przez Internet. Kupując pakiety badań (czasami rozszerzam pakiet o specyficzne badania, których aktualnie potrzebuję) płacę mniej, niż wg cenników w laboratorium, wyniki przychodzą na maila i mam je zawsze pod ręką na koncie pacjenta.

Insulinooporność – objawy 

Kiedy warto zrobić badania w kierunku insulinooporności? Objawy IO są niespecyficzne, część z nich można zrzucić na karb złej pogody i chyba nawet retrogradacji merkurego ;). Jednak im więcej punktów Cię dotyczy, tym bardziej prawdopodobne, że insulinooporność może być Twoim problemem: 

• miewasz zjazdy energii po posiłkach, 
• często czujesz zmęczenie, senność (nawet przy regularnym i spokojnym śnie w nocy),
• czujesz potrzebę zjedzenia czegoś słodkiego (podjadania lub dojadania po posiłku)
• jeśli masz nadwagę lub otyłość, 
• chorujesz na PCO lub PCOS.

Przeczytaj także: Wieczorne podjadanie – przyczyny i sposoby na ograniczenie napadów głodu

Insulinooporność – jakie badania?

Elementem diagnostyki mogą być krzywa insulinowa oraz krzywa glukozowa, jednak ich interpretacja jest trudna, a wiele laboratoriów wymaga skierowania od lekarza. 

Żeby samodzielnie stwierdzić czy wymagacie głębszej diagnostyki/kontaktu z lekarzem, polecam zacząć od badania krwi i oznaczenia: 

• poziomu glukozy na czczo, 
• poziom insuliny na czczo,
• a następnie wyliczenie z nich współczynnika HOMA-IR.

Jakie badania warto zrobić dodatkowo na insulinooporność?

• hemoglobiny glikowanej (HbA1c) – obrazuje średni poziom glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy. Jest to przydatne narzędzie do oceny kontroli cukrzycy lub insulinooporności. Przy wyższych wartościach HbA1c (powyżej 5,7%) powinna zapalić się u Ciebie/lekarza lampka ostrzegawcza, ponieważ świadczy to o niezbyt dobrym wyrównaniu poziomu glikemii.
• pełnego profilu lipidowego (cholesterol całkowity, HDL, LDL, triglicerydy) – osoby z insulinoopornością często mają nieprawidłowy profil lipidowy, charakteryzujący się podwyższonym poziomem trójglicerydów, obniżonym poziomem HDL i podwyższonym poziomem LDL. Zaburzenia lipidowe wiążą się z większym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.
• witaminy D – jej optymalny poziom wpływa korzystnie na mechanizmy tolerancji glukozy i insulinowrażliwość. Dobrze jest ją zbadać, by dopasować najlepszą dawkę witaminy D do aktualnego poziomu we krwi.
• krzywej glukozowej (OGTT) oraz krzywej insulinowej po obciążeniu glukozą, jeśli lekarz uzna to za koniecznie (często potrzebne jest skierowanie lub podpisanie świadomej zgody pacjenta na wykonanie badania) – polega na pomiarze stężenia glukozy oraz insuliny we krwi na czczo oraz po 1 i 2 godz. po spożyciu roztworu glukozy. Wyniki pokazują w jaki sposób organizm wydziela insulinę i metabolizuje glukozę. Nie warto interpretować tych wyników na własną rękę, lepiej zostawić to doświadczonemu specjaliście.

Gdzie zrobić niezbędne badania w insulinooporności?

Jeśli zastanawiasz się, gdzie zrobić niezbędne badania w celu zdiagnozowania lub wykluczenia insulinooporności, istnieje wiele opcji. Najłatwiej skorzystać z oferty laboratorium diagnostycznego najbliżej Twojego domu lub pracy.

Bardzo wygodną opcją jest obecnie odbiór wyników online. Nie musisz ponownie wychodzić z domu, dojeżdżać do punktu badań i odbierać wyników stacjonarnie. Dodatkowo, możesz mieć dostęp do wszystkich swoich poprzednich badań w jednym miejscu i sprawdzać jak wyniki zmieniały się w czasie. Jednym z takich laboratoriów jest DIAGNOSTYKA, która posiada szeroki zakres badań w zakresie insulinooporności i oferuje wiele korzystnych cenowo pakietów.

Poza standardowymi badaniami w laboratorium, uPacjenta oferuje pobranie krwi w Twoim domu. Możesz zamówić badania, które chcesz wykonać, zarezerwować dogodny dla siebie termin i skorzystać z pobierania krwi w domu sam/a lub z innymi członkami rodziny.

Jeśli priorytetem jest cena, warto zorientować się ile kosztują konkretne badania w szpitalu. Bywa taniej niż w innych laboratoriach (choć nie jest to niestety reguła). Możesz też postarać się o skierowanie od swojego lekarza prowadzącego/lekarza pierwszego kontaktu chociaż na część potrzebnych do diagnozy badań.

Niezależnie od tego, które laboratorium wybierzesz, pamiętaj, że regularne badania są kluczowe dla wczesnego wykrycia i leczenia insulinooporności.

Jakie HOMA-IR to insulinooporność? 

Najlepszym miejscem do zdiagnozowania insulinooporności i analizy wyników jest gabinet diabetologa. Diabetolog to lekarz specjalizujący się w m.in. zaburzeniach glikemii. Wśród moich kalkulatorów znajdziesz kalkulator HOMA-IR, który pozwalają na wstępną ocenę ryzyka insulinooporności – wystarczy podać aktualny wynik glukozy i insuliny na czczo.

Normy HOMA-IR wg różnych źródeł wahają się między 2 a 2,5 (>2,1 wg Szurkowskiej i wsp., powyżej 2,5 wg Żyły i wsp.).

W praktyce polecam konsultację z lekarzem przy wyniku HOMA IR >2 i dopiero gdy specjalista zaleci wykonanie krzywej cukrowej i insulinowej, wykonaj to bardziej czasochłonne i kosztowne badanie. 

Ważne! Jeśli lekarz zaleci badanie krzywej cukrowej i insulinowej, pamiętaj, że to dwa osobne do wykupienia badania. O wykonanie badań: testu obciążenia glukozą i krzywej insulinowej, zapytaj w stacjonarnych placówkach DIAGNOSTYKI (jeśli potrzebujesz generalnego przeglądu organizmu, sprawdź pakiety badań w e-Sklepie – możesz zapłacić mniej za swoje badania). Rzuć okiem na pakiety badań w e-Sklepie – może wyjść taniej). 

Jeszcze ważniejsze! W trakcie badania krzywej trzeba wypić baaardzo słodki napój. Nie popijaj go większą ilością wody, nie zagryzaj cytryną i generalnie: nie kombinuj. Chodzi o to, żeby dowalić organizmowi dużą dawkę cukrów prostych i zobaczyć jak pod ich wpływem zmienią się poziomy glukozy i insuliny we krwi. Równie ważne jest ograniczenie ruchu pomiędzy pobraniami. Dlatego zarezerwuj na badanie 2-3 godziny, spędź ten czas w laboratorium i ogranicz aktywność do minimum (nie należy iść w tym momencie np. na miasto i wrócić za godzinę na kolejne pobranie, bo to błąd przekłamujący wynik)

Diagnoza insulinooporność – co dalej? 

Treningi w insulinooporności 

“Ruch to zdrowie” – słyszeliśmy to tak często, że pewnie dla wielu te słowa są pustym frazesem. Jednak, w leczeniu insulinooporności ruch opłaca się jak mało co! 

Co ważne dla insulinoopornych z nadwagą lub otyłością, poprawa insulinowrażliwości pojawia się nawet wcześniej, niż spadające kilogramy. Wprowadzenie regularnego ruchu poprawia wyniki w insulinooporności. 

Jeśli nie ruszaliśmy się od lat, nie możemy oczekiwać od siebie ani wielkiego zapału, ochoty na trening, ani nawet deszczu szumnie promowanych w internecie powysiłkowych endorfin. 

Na początku prawdopodobnie będzie po prostu ciężko, więc chciałabym, żeby to wybrzmiało: Każdy ruch w miejsce przewlekłego bezruchu się opłaca. 

Bywa, że insulinooporność jest skutkiem nadwagi/otyłości, siedzącego trybu życia i kiepskiego sposobu odżywiania – szczególnie tutaj każda porcja ruchu (nawet jeśli miałby to być 5-minutowy spacer albo dosłownie 3 przysiady dziennie) będzie miała sens. 

Jeśli nie lubisz totalnie żadnej formy ruchu, spróbuj zacząć od tej, która obrzydza Cię w najmniejszym stopniu. Jeśli jesteś początkujący, to Twoja wytrzymałość i sprawność będzie poprawiać się z tygodnia na tydzień. Daj sobie czas, bo jak to czas – i tak zleci szybciej, niż byśmy chcieli. A za kilka miesięcy możesz mieć już siłę i ochotę robić troszkę dłuższe treningi. 

Jeśli masz zasoby, postaraj się dążyć do aktywności fizycznej najrzadziej co dwa dni przez 20 minut. 

Kolejnym krokiem niech będzie (prawie) codzienna aktywność przez 30 minut. 

Dieta w insulinooporności 

Jeśli nie masz ochoty robić zakupów z tabelą indeksu glikemicznego, liczyć ładunków glikemicznych, zastanawiać się, czy ta porcja węglowodanów w posiłku nie wywoła dużego wyrzutu glukozy albo ile %białka w diecie chroni przed nasileniem produkcji insuliny, zajrzyj w do mojego sklepu. Na prośbę klientek opracowałyśmy Dietę Lidlową i Jadłospis z Biedry w wersji dla osób zdrowych i insulinoopornych, gdzie prawie wszystkie posiłki mają niski lub średni ładunek glikemiczny. Czas pokazać w praktyce, że dieta w insulinooporności może być smaczna i… uroczo normalna! 

Opiszę teraz podstawowe nawyki, o które warto dbać na własną rękę.

Nie martw się, jeśli nie jesteś w stanie wprowadzić wszystkich na raz albo nie uda Ci się realizować ich każdego dnia. Insulinooporność nie jest zero-jedynkowa i na jej leczenie lub pogorszenie wpływa całokształt stylu życia, a nie wyrwane z kontekstu produkty. 

Jednak na co dzień opłaca się zadbać o: 

• dążyć do prawidłowej masy ciała (jeśli masz nadwagę lub otyłość) – wprowadzenie deficytu kalorycznego i racjonalne odchudzanie (maksymalnie 0,5-1% aktualnej masy ciała na tydzień), to sposób na zwiększenie wrażliwości na insulinę i realna profilaktyka rozwoju cukrzycy typu 2, 
• unikanie wielkich posiłków – jeśli przez pierwszą część dnia jesz niewiele, a później rzucasz się w domu na obiadokolację, to tak samo Twoja trzustka rzuca się do produkcji dodatkowych porcji insuliny, żeby jakoś zaradzić szybkiemu wzrostowi glikemii, który jest wysoce prawdopodobny po bardzo obfitym posiłku, 
• bardziej opłaca się jeść w miarę podobne porcje przez cały dzień, 
• częste podjadanie między posiłkami może pogorszyć sprawę – powoduje kolejne wyrzuty insuliny w ciągu dnia, może zaburzać pracę ośrodków głodu i sytości, bo niby ciągle jemy coś przez cały dzień, ale trudno się najeść; podjadanie może generować nadwyżkę kaloryczną,
• korzystnym nawykiem jest próba stawiania granic między posiłkami: posiłek ma wyraźny początek i koniec, a kolejny pojawia się wtedy, gdy zgłodniejesz w porcji, która daje sytość (co trudno powiedzieć o podjadaniu), 
• świadome komponowanie posiłków – indeks glikemiczny jest trochę przereklamowany, bo to wartość teoretyczna, opisująca zmiany glikemii po zjedzeniu porcji produktu, która zawsze dostarcza 50 gramów węglowodanów, a przecież my jemy całkiem zróżnicowane ilości produktów, a nie tyle, ile tabelka z IG przykazała; dlatego ważniejszy jest rozkład różnych produktów wchodzących w skład całego posiłku.

Podstawowa suplementacja w insulinooporności

Witamina D

• na jej niedobór cierpi większość dorosłych Polaków, a jest to witamina, której praktycznie nie da się pozyskać z dietą – można by polegać na syntezie skórnej pod wpływem przebywania na słońcu, ale… Właśnie zrobiło mi się bardzo przykro, gdy szybkie googlowanie wykazało, że w Polsce mamy średnio 66 dni słonecznych;
• zalecenia suplementacji:
  • w okresie od maja do września, jeżeli wytyczne dotyczące przebywania na słońcu są spełnione (minimum 15 minut między 12:00 a 16:00 z odkrytymi rękami i nogami bez kremu z filtrem) *, suplementacja witaminą D nie jest konieczna, chociaż jest wciąż zalecana i bezpieczna,
  • Jeżeli powyższe warunki nie są spełnione, zalecana jest suplementacja w dawce 800-2000 IU/dobę, w zależności od masy ciała,
  • u dorosłych z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600-4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
• ważne! warto wykonać badanie poziomu witaminy D – może się okazać, że dorobiłeś się niedoboru, a wtedy lekarz powinien dobrać odpowiednio większą dawkę leczniczą; dawki suplementacji wymienione wyżej to sposób profilaktyki niedoboru (a nie leczenia) 

Kwasy omega-3 EPA i DHA 

• insulinooporność (szczególnie w połączeniu z otyłością) nasila przewlekły stan zapalny w organizmie; 
• kwasy omega-3 szczególnie EPA i DHA występujące np. w tłustych rybach (kultowy i nieprzereklamowany przykład: łosoś) lub w algach wykazują silne działanie przeciwzapalne, dlatego suplementacja może być korzystna,
• na rynku są dostępne leki OTC zawierające kwasy omega 3,
• na etykiecie często są podane widełki dziennej dawki – kieruj się górną granicą jeśli rzadko jesz ryby, a dolną jeśli ryby pojawiają się w Twojej diecie minimum 1-2 razy w tygodniu).

Witamina B12

• jeśli lekarz zalecił przyjmowanie metforminy, a w Twojej diecie nie występuje dużo źródeł witaminy B12 (szczególnie: mięso, ryby), warto rozważyć suplementację.

Pamiętaj, że insulinooporność to nie wyrok, a zgodnie z klasyfikacją ICD 10 czy DSM nawet nie choroba. Jednak to poważny stan metaboliczny, który zbagatelizowany może doprowadzić do uprzykrzającej życie cukrzycy typu 2. Powiedzenie mniej wiesz, lepiej śpisz nie sprawdza się w profilaktyce zdrowia. Nawet jeśli nie chcesz wywracać życia do góry nogami, warto wiedzieć na czym stoisz i stopniowo zmieniać nawyki metodą małych kroków i/lub rozpocząć leczenie zgodnie z zaleceniami lekarza. 

Leczenie IO poprawia jakość życia!

„Niezbędnik insulinoopornej” – mój ebook o diecie z niskim IG bez liczenia i ważenia!

Napisałam ebooka (pod redakcją merytoryczną doktora Damiana Parola), w którym znajdziesz wszystko, co potrzebne do ogarnięcia insulinooporności z zakresu:

• diety z niskim ładunkiem glikemicznym, ale… bez diety 😉 nauka komponowania posiłków, konkretne pomysły co kupić na stacji benzynowej, w markecie, jak jeść w restauracji; bardzo życiowe podejście z naciskiem na działanie od ogółu do szczegółu;
• ruchu – krótko zwięźle i na temat, jaka jest minimalna skuteczna dawka aktywności fizycznej w IO, a jakich opcji należy się wystrzegać (i czy w ogóle);
• suplementacji – konkretne dawki i przegląd preparatów o najlepszym stosunku jakość/cena, nie znajdziesz tu najpopularniejszych marek z Internetu, a wybrane przez farmaceutę sensowne, tanie opcje.

Spis treści ebooka możesz przeczytać TUTAJ ebook jest dostępny wyłącznie w moim sklepie internetowym.

Partnerem wpisu jest DIAGNOSTYKA

Źródła: 

1. Monika Kuligowska-Jakubowska, Jolanta Dardzińska, Dominik Rachoń , Zaburzenia gospodarki węglowodanowej u kobiet z zespołem wielotorbielowatych jajników (PCOS)
2. Warram JH, Martin BC, Krolewski AS, et al. Slow glucose removal rate and hyperinsulinemia precede the development of type II diabetes in the offspring of diabetic parents.
3. Natalia Matulewicz , Monika Karczewska-Kupczewska, Insulinooporność a przewlekła reakcja zapalna
4. Rekomendacje – ZASADY SUPLEMENTACJI I LECZENIA WITAMINĄ D – NOWELIZACJA 2018 r.
5. Izabela Monika Kokot, Lilla Pawlik-Sobecka, Sylwia Płaczkowska, Małgorzata Żółcińska-Wilczyńska, Agnieszka Piwowar, Wskaźniki insulinooporności u młodych kobiet z prawidłową masą ciała w korelacji z ilością i dystrybucją tkanki tłuszczowej