Twój koszyk jest pusty
0
Szukaj
Cholesterol to słowo, które często kojarzy się z czymś niebezpiecznym dla zdrowia. Jednak w rzeczywistości jest to substancja niezbędna dla naszego organizmu. Cholesterol odgrywa istotną rolę w budowie komórek, produkcji hormonów oraz w syntezie witaminy D.
Problem pojawia się dopiero wtedy, gdy poziom cholesterolu we krwi staje się zbyt wysoki, szczególnie w postaci LDL, który może odkładać się w naczyniach krwionośnych. Zrozumienie, czym jest cholesterol, jakie są jego rodzaje, i jak wpływa na nasze zdrowie, jest pomocne w zapobieganiu poważnym chorobom serca i układu krążenia.
Ten wpis jest pierwszym z dwóch szczegółowo opisujących zagadnienie, jakim jest cholesterol. W tym artykule omówimy:
W drugim wpisie odpowiemy na pytanie: jak obniżyć poziom cholesterolu i utrzymać go w normie, aby cieszyć się zdrowym sercem przez długie lata.
Cholesterol nie występuje samodzielnie we krwi. Aby mógł być transportowany po organizmie, łączy się z białkami, tworząc lipoproteiny (same tłuszcze nie rozpuszczają się w wodzie, a krew jest głównie wodą). To właśnie rodzaje lipoprotein określają, jak cholesterol wpływa na nasze zdrowie. Wyróżniamy kilka głównych typów cholesterolu:
Cholesterol całkowity to suma wszystkich rodzajów cholesterolu obecnych we krwi. Choć cholesterol całkowity daje ogólne pojęcie o poziomie cholesterolu w organizmie, jego wartość sama w sobie nie wystarcza do pełnej oceny ryzyka chorób serca. Ważne jest, aby znać rozkład poszczególnych frakcji cholesterolu, takich jak LDL i HDL – w tym celu konieczne jest zrobienie pełnego lipidogramu, to kolejny argument za tym, by wykonać badania profilaktyczne z krwi, do których regularnie zachęcam. W rzadkich sytuacjach może okazać się, że za wysokim poziomem cholesterolu całkowitego stoi wysoki (pożądany) poziom HDL. Ale to tak jak z BMI – można kłócić się, że to zły wskaźnik, bo np. kulturyści są według niego otyli, a nie umięśnieni.
Jednak ilu kulturystów chodzi po ulicach?
No właśnie. Dlatego u większości populacji realnym problemem dla zdrowia jest LDL.
LDL, czyli lipoproteiny o niskiej gęstości, są nazywane „złym” cholesterolem, ponieważ mają skłonność do odkładania się na ścianach tętnic, szczególnie przy prozapalnym potencjale diety. To odkładanie się cholesterolu prowadzi do tworzenia się blaszek miażdżycowych, które zwężają naczynia krwionośne i utrudniają przepływ krwi. Wysoki poziom LDL znacząco zwiększa ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu.
HDL, czyli lipoproteiny o wysokiej gęstości, są znane jako „dobry” cholesterol. HDL zbiera nadmiar cholesterolu z krwi i transportuje go do wątroby, gdzie jest przekształcany w żółć i usuwany z organizmu. Wysoki poziom HDL jest korzystny, ponieważ pomaga utrzymać naczynia krwionośne w czystości i zapobiega odkładaniu się blaszek miażdżycowych.
VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości) są odpowiedzialne za transport trójglicerydów, które są innym rodzajem tłuszczu obecnym we krwi. VLDL, podobnie jak LDL, mogą przyczyniać się do odkładania tłuszczu w tętnicach, co zwiększa ryzyko miażdżycy. Po dostarczeniu trójglicerydów do tkanek, VLDL przekształcają się w LDL, dlatego kontrola ich poziomu jest równie ważna.
Choć trójglicerydy nie są rodzajem cholesterolu, często towarzyszą niskim poziomom HDL i wysokim poziomom LDL, co dodatkowo zwiększa ryzyko chorób serca. Wysoki poziom trójglicerydów może być również oznaką innych problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca czy otyłość.
Na temat triglicerydów powstał osobny, wyczerpujący wpis: Trójglicerydy – norma, co to jest, jak obniżyć domowymi sposobami.
| Rodzaj Lipidu | Funkcja | Skutki zdrowotne |
|---|---|---|
| Cholesterol całkowity | Suma wszystkich rodzajów cholesterolu obecnych we krwi. Pomaga w ogólnej ocenie poziomu cholesterolu, ale wymaga analizy poszczególnych frakcji. | Sam w sobie nie wystarcza do pełnej oceny ryzyka chorób serca. Wysoki poziom może wskazywać na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. |
| LDL Lipoproteiny o niskiej gęstości | Transportuje cholesterol do komórek. Nadmiar LDL prowadzi do odkładania się cholesterolu na ścianach tętnic. | Wysoki poziom LDL zwiększa ryzyko miażdżycy, zawału serca, udaru mózgu. Jest głównym celem w profilaktyce chorób serca. |
| HDL Lipoproteiny o wysokiej gęstości | Zbiera nadmiar cholesterolu z krwi i transportuje go do wątroby, gdzie jest przekształcany w żółć i usuwany z organizmu. | Wysoki poziom HDL jest korzystny, pomaga w usuwaniu cholesterolu i chroni naczynia krwionośne przed odkładaniem się blaszek. |
| VLDL Lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości | Odpowiada za transport trójglicerydów z wątroby do tkanek tłuszczowych. Po dostarczeniu trójglicerydów przekształca się w LDL. | Może przyczyniać się do odkładania tłuszczu w tętnicach, co zwiększa ryzyko miażdżycy. Wysoki poziom wskazuje na zwiększone ryzyko chorób serca. |
| Trójglicerydy | Główny rodzaj tłuszczu w organizmie, przechowywany w tkance tłuszczowej i używany jako źródło energii. | Wysoki poziom trójglicerydów wiąże się z ryzykiem cukrzycy, otyłości, a także z chorobami serca, szczególnie w połączeniu z niskim HDL i wysokim LDL. |
Jak wspomniałam już na wstępnie, cholesterol odgrywa ważną rolę w wielu procesach biologicznych, ale jego nadmiar, zwłaszcza w postaci LDL, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, głównie ze względu na jego związek z rozwojem miażdżycy.
LDL, czyli ten „zły” cholesterol, ma tendencję do odkładania się na ścianach tętnic. Gdy poziom LDL jest zbyt wysoki, cholesterol zaczyna tworzyć twarde blaszki miażdżycowe, które zwężają i usztywniają naczynia krwionośne. Zwężenie naczyń utrudnia przepływ krwi i dostarczanie tlenu do kluczowych narządów, takich jak serce i mózg.
Miażdżyca jest głównym procesem prowadzącym do chorób sercowo-naczyniowych. W wyniku tego schorzenia tętnice wieńcowe, które zaopatrują serce w krew, mogą zostać tak mocno zwężone, że przepływ krwi staje się niewystarczający. Zaburzenia glikemii, stan przedcukrzycowy czy cukrzyca stanowią dodatkowy czynnik ryzyka. Stany zapalne nasilają powstawanie blaszki miażdżycowej.
Objawia się to bólami w klatce piersiowej, zwanymi dławicą piersiową. W skrajnych przypadkach może dojść do całkowitego zablokowania przepływu krwi, co prowadzi do zawału serca – stanu zagrażającego życiu.
Podobnie, miażdżyca może dotknąć tętnic zaopatrujących mózg w krew. Gdy przepływ krwi do mózgu zostaje zakłócony przez blaszki miażdżycowe, istnieje ryzyko udaru mózgu. Udar jest poważnym stanem, w którym uszkodzenie tkanki mózgowej może prowadzić do trwałej niepełnosprawności, a nawet śmierci.
Wysoki poziom cholesterolu ma negatywny wpływ nie tylko na układ sercowo-naczyniowy. Może również oddziaływać na inne układy w organizmie, prowadząc do pogorszenia funkcji poznawczych, szczególnie u osób starszych [1]. Ponadto, cholesterol jest niezbędny do produkcji hormonów, a jego zaburzenia mogą wpływać na funkcjonowanie układu hormonalnego [2].
Oprócz miażdżycy, udaru, zawału serca i jego chorób, wysoki poziom cholesterolu może prowadzić do innych poważnych problemów zdrowotnych:
Podwyższony poziom LDL, niski poziom HDL oraz wysoki poziom trójglicerydów są częścią zespołu metabolicznego, który obejmuje także otyłość brzuszną, nadciśnienie i insulinooporność. Zespół metaboliczny znacznie zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, chorób serca oraz udarów mózgu.
W Polsce obowiązujące normy dla cholesterolu są zgodne z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i są następujące:
Ciekawostką jest, że normy te mogą różnić się w innych krajach. Na przykład w Stanach Zjednoczonych normy dla LDL są bardziej restrykcyjne, zwłaszcza u pacjentów z wysokim ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, co odzwierciedla bardziej agresywne podejście do prewencji tych chorób. Z kolei w niektórych krajach azjatyckich, gdzie dieta tradycyjnie jest mniej bogata w tłuszcze nasycone, normy mogą być mniej rygorystyczne. Te różnice wynikają nie tylko z lokalnych strategii zdrowotnych, ale także z uwarunkowań genetycznych i dietetycznych, które wpływają na metabolizm cholesterolu w różnych populacjach.
Podwyższony poziom cholesterolu może mieć wiele przyczyn, z których niektóre są związane ze stylem życia, a inne wynikają z uwarunkowań genetycznych. Rozróżnienie tych czynników pozwoli skutecznie kontrolować poziomu cholesterolu i minimalizować ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Jednym z głównych czynników wpływających na podwyższony poziom cholesterolu jest dieta [3, 4, 5]. Spożywanie dużych ilości tłustych mięs, pełnotłustych produktów mlecznych, fast foodów oraz przetworzonych produktów zawierających tłuszcze nasycone i trans prowadzi do wzrostu poziomu LDL. Spożycie tłuszczów nasyconych zwiększa ilość dostępnych w wątrobie kwasów tłuszczowych, co może stymulować syntezę cholesterolu. A zwiększona synteza cholesterolu prowadzi do jego wzrostu we krwi.
Tłuszcze trans są szczególnie niebezpieczne, ponieważ nie tylko podnoszą poziom LDL, ale również obniżają poziom HDL, co potęguje ryzyko miażdżycy [6].
Na lewej stronie widzisz żywność, która podnosi poziom złego cholesterolu LDL, zwiększając ryzyko miażdżycy i chorób serca. Po prawej stronie znajdują się produkty wspierające zdrowy poziom cholesterolu HDL, bogate w antyoksydanty, które chronią serce. Wybierając odpowiednie jedzenie, możesz naturalnie poprawić swoje zdrowie i obniżyć ryzyko poważnych schorzeń.
Chcesz obniżyć poziom cholesterolu i poprawić wyniki lipidogramu? Wypróbuj nasze diety!
Nasze diety są łatwe w przygotowaniu i pełne warzyw, zdrowych tłuszczów oraz błonnika. Dzięki nim możesz naturalnie obniżyć poziom LDL i trójglicerydów, jednocześnie wspierając zdrowie serca. To proste, smaczne posiłki, które pomogą Ci w codziennej trosce o swoje zdrowie.
Oto spis diet będących aktualnie w sprzedaży, które pomogą poprawić Ci wyniki cholesterolu:
A jeśli chcesz kupić taniej, zajrzyj do działu Outlet, gdzie 4-tygodniowe diety możesz kupić w cenie 2-tygodniowych.
Autopromocja: diety z marketów mojego autorstwa są dobrze zbilansowane, wszystko kupuje się w jednym sklepie, gotuje się tanio i szybko. Spełniają też założenia diety przeciwzapalnej.
Siedzący tryb życia negatywnie wpływa na profil lipidowy krwi. Brak regularnej aktywności fizycznej przyczynia się do wzrostu poziomu LDL oraz trójglicerydów, jednocześnie obniżając poziom HDL. Regularne ćwiczenia, szczególnie aerobowe, pomagają zwiększyć poziom „dobrego” cholesterolu HDL i obniżyć poziom „złego” cholesterolu LDL, co pozytywnie wpływa na zdrowie układu krążenia [7].
Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w kształtowaniu poziomu cholesterolu we krwi. Niektóre osoby dziedziczą geny, które powodują podwyższony poziom cholesterolu, niezależnie od diety i stylu życia. Przykładem takiego stanu jest hipercholesterolemia rodzinna, która prowadzi do bardzo wysokiego poziomu LDL, znacząco zwiększając ryzyko wczesnych chorób serca.
Wysoki poziom cholesterolu może być również związany z innymi czynnikami, takimi jak palenie tytoniu, nadwaga i otyłość, oraz pewne choroby przewlekłe, np. cukrzyca i niedoczynność tarczycy. Palenie obniża poziom HDL, co z kolei zwiększa ryzyko miażdżycy. Nadwaga i otyłość wpływają na metabolizm lipidów, prowadząc do wzrostu poziomu LDL i trójglicerydów [8]. Dodatkowo, niektóre choroby metaboliczne mogą zakłócać gospodarkę lipidową, co prowadzi do niekorzystnych zmian w poziomie cholesterolu.
Cholesterol jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, pełniąc ważne role w budowie komórek, produkcji hormonów oraz syntezie witaminy D. Jednak jego nadmiar, zwłaszcza w formie LDL, stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia. Odkładanie się cholesterolu w tętnicach prowadzi do miażdżycy, która może powodować zawały serca, udary mózgu i inne poważne choroby układu krążenia.
By tego uniknąć, musimy zachować równowagę między cholesterolem HDL i LDL – oraz prowadzić styl życia, który wspiera zdrowe wartości cholesterolu. To zrozumienie jest fundamentem skutecznej prewencji chorób sercowo-naczyniowych.
W kolejnym artykule omówimy praktyczne kroki, które pomogą Ci obniżyć poziom cholesterolu i utrzymać go w normie. Skupimy się na tym, jak odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna, a także ewentualne leczenie mogą wspierać zdrowie Twojego serca. Dowiesz się, jakie produkty warto włączyć do swojego jadłospisu, czego unikać, jak często badać poziom cholesterolu oraz jakie inne działania podjąć, aby cieszyć się zdrowiem na dłużej.
Dietetyczka, psychodietetyczka, promotorka "Pozytywnego odchudzania", autorka bestsellerów: książki "Bez liczenia i ważenia" oraz Diet z marketów.
“Nie stresuj się tak” – ale by było pięknie, jakby ten tekst kiedykolwiek zadziałał na kogoś, kto jest w swoim szczytowym momencie stresu. Proces odzyskiwania wewnętrznej równowagi jest bardzo złożony…
Zaburzenia z napadami objadania się (BED) to jedno z najczęściej występujących zaburzeń odżywiania, które charakteryzuje się utratą kontroli nad jedzeniem i towarzyszącym temu poczuciem winy. Choć sporadyczne przejedzenie zdarza się…
Dieta fleksitariańska może być na początku wyzwaniem. Jeśli do tej pory białkową bazą większości Twoich posiłków było mięso to wprowadzenie roślinnych źródeł białka może wydawać się wymagające. Na szczęście możesz…
Jeśli zastanawiasz się, jak ułożyć pełnowartościową, smaczną i zbilansowaną dietę bez konieczności odwiedzania wielu sklepów, to jest dla Ciebie rozwiązanie. Korzystając z produktów dostępnych w Dino (i każdym zwykłym sklepie)…
“Nie stresuj się tak” – ale by było pięknie, jakby ten tekst kiedykolwiek zadziałał na kogoś, kto jest w swoim szczytowym momencie stresu. Proces odzyskiwania wewnętrznej równowagi jest bardzo złożony…
Zaburzenia z napadami objadania się (BED) to jedno z najczęściej występujących zaburzeń odżywiania, które charakteryzuje się utratą kontroli nad jedzeniem i towarzyszącym temu poczuciem winy. Choć sporadyczne przejedzenie zdarza się…
Dieta fleksitariańska może być na początku wyzwaniem. Jeśli do tej pory białkową bazą większości Twoich posiłków było mięso to wprowadzenie roślinnych źródeł białka może wydawać się wymagające. Na szczęście możesz…
Jeśli zastanawiasz się, jak ułożyć pełnowartościową, smaczną i zbilansowaną dietę bez konieczności odwiedzania wielu sklepów, to jest dla Ciebie rozwiązanie. Korzystając z produktów dostępnych w Dino (i każdym zwykłym sklepie)…
