Wskaźnik HOMA-IR pomaga ocenić nam proporcje między stężeniem glukozy we krwi a insuliną wydzielaną przez trzustkę. Pozwala wstępnie oszacować, czy nasz organizm prawidłowo reaguje na ten hormon (insulinę) oraz czy nasze tkanki są wrażliwe na jego działanie.
Gdy poziom insuliny we krwi jest wystarczająco wysoki, a mimo to komórki pozostają obojętne na jej obecność, możemy podejrzewać, że w naszym ciele doszło do rozwoju stanu zwanego insulinoopornością.
Insulinooporność to nie choroba – to sygnał ostrzegawczy dla naszego organizmu, że musimy zmienić swoje nawyki żywieniowe i te dotyczące aktywności fizycznej, aby w przyszłości nie nabawić się czegoś poważniejszego, np. cukrzycy typu 2.
Zatem insulinooporność to stan, w którym nasza trzustka produkuje wystarczająco dużą ilość insuliny, ale niestety tkanki obwodowe w naszym ciele (głównie mięśnie i komórki tłuszczowe) są obojętne na jej działanie i nie wykorzystują jej prawidłowo.
Zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny to coraz częściej diagnozowane zaburzenie, które może mieć podłoże genetyczne i być wynikiem różnych, niezależnych od nas przyczyn. Jednak czynniki środowiskowe takie jak niewłaściwa dieta i brak ruchu w ciągu dnia wydają się mieć tu szczególne znaczenie. Bardzo często insulinooporność spowodowana jest nadwagą lub otyłością, które wynikają z przyjmowania zbyt dużej ilości kilokalorii wraz z pożywieniem.
Należy mieć na uwadze, że insulinooporność nie jest zakwalifikowana jako choroba, a jednoznaczne kryteria diagnostyczne tego zaburzenia po prostu nie istnieją. Najlepszym sposobem oceny insulinowrażliwości jest hiperinsulinemiczna euglikemiczna klamra metaboliczna, jednak badanie to jest pracochłonne i kosztowne i nie stosuje się go w codziennej praktyce lekarskiej (narzędzie wykorzystywane jedynie w badaniach klinicznych).
Aby potwierdzić insulinooporność zazwyczaj sięga się po metody pośrednie. W tym celu wykonuje się oznaczenie poziomu glukozy i insuliny we krwi (na czczo) i na tej podstawie wylicza wskaźnik HOMA-IR (za pomocą wzoru lub zaufanego kalkulatora HOMA-IR) lub rzadziej wskaźnik QUICKI.
Wskaźnik wyliczany za pomocą kalkulatora HOMA-IR, podobnie jak na przykład wskaźnik BMI, nie jest idealnym parametrem do opisywania indywidualnych przypadków – lepiej sprawdza się do oceny stanu zdrowia większych grup.
Nie da się określić konkretnej wartości z kalkulatora HOMA-IR, która zawsze będzie świadczyć o rozwoju insulinooporności u wszystkich osób. Przyjmuje się jednak, że już wynik powyżej 1,5–2,5 może być sygnałem alarmującym o występowaniu tego zaburzenia.
Pamiętaj jednak, że sama insulinooporność nie jest zero-jedynkowa, a wyliczenie wskaźnika za pomocą Kalkulatora HOMA-IR nie zastąpi nigdy diagnozy lekarskiej. To jedynie diabetolog, czyli lekarz specjalizujący się między innymi w insulinooporności, jest w stanie ocenić (na podstawie wielu zmiennych) czy dana osoba cierpi na to zaburzenie, czy też nie. Kalkulator HOMA-IR może stanowić jedynie pomocne narzędzie do samodzielnej, wstępnej oceny czy istnieje w ogóle takie ryzyko.
Kalkulator HOMA-IR to niezwykle przydatne narzędzie, które umożliwia samodzielne monitorowanie zdrowia metabolicznego. Pozwala on wstępnie ocenić, czy nasz organizm efektywnie reaguje na insulinę, kluczowy hormon regulujący poziom glukozy we krwi. Insulinooporność, choć nie klasyfikowana jako choroba, stanowi istotny sygnał ostrzegawczy, wskazujący na potencjalne ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.
Otoczenie odgrywa istotną rolę w powstawaniu insulinooporności. Czynniki takie jak niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej i nadwaga często przyczyniają się do tego zaburzenia. Kalkulator HOMA-IR, chociaż nie zastępuje profesjonalnej diagnozy lekarskiej, może stanowić pierwszy krok w samodzielnym monitorowaniu ryzyka insulinooporności. Ostateczne potwierdzenie diagnozy powinno jednak pozostawać w gestii specjalisty, takiego jak diabetolog. Kalkulator HOMA-IR jest cennym narzędziem do wstępnej oceny ryzyka, ale pełna analiza wymaga kompetentnej opinii lekarza.